Yazar: Meltem Öztürk Reis

Ceza Hukuku13 Ağustos 20190 Yorum

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu

Kambiyo senetlerinden biri olan çek, ticari hayatta en sık kullanılan ödeme aracıdır. Çekin ödeme günü gelmesine rağmen bankaya ibrazı sonucunda karşılığının çıkmaması durumunda alacaklı taraf, icra takibine başlatabileceği gibi aynı zamanda karşılıksız çek şikayetinde de bulunabilmektedir.

5941 sayılı Çek Kanununun 5.maddesinde, kanuni süreler içinde bankaya ibraz edilen çekin karşılıksızdır işlemine sebebiyet verilmesi suç olarak kabul edilmiştir. Ancak şikayette bulunabilmek için belirli şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

Karşılıksız çek nedir?

Çeki düzenleyen kişi( keşideci), çek üzerinde yazılı belli bir miktar parayı çeki alan kişiye(lehtar) vermeyi taahhüt eder. Kural olarak çekte vade yoktur, ibraz süresi vardır. Kanunda belirlenen ibraz süreleri içinde yetkili kişi, çekte yazılı rakamın kendisine ödenmesi için bankaya başvurduğunda, başvuru anında çeki düzenleyen kişinin hesabında yeterli miktarda para olmaması durumunda çek karşılıksız olarak işlem görür ve yetkili banka tarafından çeke “karşılıksızdır” kaşesi vurulur.

Karşılıksız çek düzenleme suçunun oluşmasının şartları nedir?

• Çek üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmiş olmalıdır.
• Banka tarafından çekin arkasına “Karşılıksızdır” ibaresi işlenmiş olmalıdır.
• Çek sahibi süresi içerisinde şikayette bulunmalıdır.

Karşılıksız çek şikayeti nereye yapılır?

Karşılıksız Çek Düzenleme suçuna ilişkin yapılacak olan şikayette görevli mahkeme icra mahkemesidir. Karşılıksız çek şikayetlerinizi icra mahkemelerine yapabilirsiniz.

Karşılıksız çek şikayetinde yetkili mahkeme

Çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikayetçinin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Karşılıksız çek şikayetinde yetkili mahkeme her somut olaya göre farklılık göstermektedir. Şikayette bulunacak yetkili mahkeme için ofisimizle irtibata geçebilirsiniz.

Karşılıksız çek şikayet süresi ne kadar?

Yetkili hamil tarafından bankaya ibraz edilen çekin tamamen ya da kısmen karşılığının olmaması durumunda “karşılıksızdır” ibaresi işlenir. Yetkili hamil, söz konusu çekin karşılıksız çıktığını öğrendiği tarihten itibaren 3 ay her halükarda 1 yıl içinde şikayette bulunabilir. Bu süreler mahkemeler tarafından re’sen dikkate alınır.

Karşılıksız çek şikayeti için icra takibi şart mı?

Uygulamada öncelikli olarak karşılığı çıkmayan çek için alacaklılar icra takibi yoluna gitmeyi tercih etseler de bu durum karşılıksız çek şikayetinde bulunmak için zorunlu bir unsur değildir. Yetkili hamil, icra takibi başlatmadan önce de çek şikayetindeki sürelere riayet ederek yetkili ve görevli mahkemede şikayette bulunabilir.

Karşılıksız çek düzenlemenin cezası nedir?

Çek Kanununun 5.maddesi; “Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikayeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz (1500) güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı az olamaz.” şeklinde düzenlenmiştir.

Yargılama sırasında mahkeme tarafından çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı gibi koruma tedbirlerine de karar verilebilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır.

Karşılıksız çekte adli para cezası ödenmezse ne olur?

Karşılıksız çek düzenleme suçu kapsamında verilecek olan adli para cezasına ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının ger bırakılması gibi kavramlar uygulanmaz. Mahkeme tarafından verilecek olan adli para cezasının ödenmemesi durumunda doğrudan hapis cezasına çevrilir. Uygulamada çeki karşılıksız çıkan keşideci, hapis cezası ile karşı karşıya kalmamak için alacaklı ile anlaşmak ve borcunu bir an önce ödemek istemektedir. Karşılıksız çek keşide etmek suçunda şikayetçi olmadan önce gerek yetki konusunda gerekse de alınması gereken tedbirler bakımından uzman bir avukattan yardım alınması gerekmektedir, daha detaylı bilgi için ofisimiz ile iletişime geçebilirsiniz.