Gemi Adamlarının Kıdem Tazminatı Hakkı Var mı?
Birçok gemi adamının merak ettiği bu soruya doğrudan evet veya hayır cevabı vermek mümkün değildir. Ancak şartları oluşmuş ise gemi adamlarının da tazminat hakları doğmaktadır.
Kıdem tazminatına hak kazanma koşulları her gemi adamı için ayrı ayrı incelenmeyi gerektiren bir husustur. Burada incelenmesi gereken ilk husus gemi adamının çalışmış olduğu geminin yabancı bayraklı gemi mi yoksa Türk Bayraklı gemi mi olduğudur. 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nda belirtilen şartlara haiz gemilerde çalışan gemi adamlarının kıdem ve ihbar tazminatı hakları bu kanuna tabi iken; yabancı bayraklı gemilerde çalışan gemi adamları 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olduğundan, hakları da bu kanuna göre belirlenmektedir. Buradaki ayrım tazminatın niteliğini değiştirecek önemli bir husustur. Dolayısıyla tüm bu hususların hukuki bir çerçevede değerlendirilmesi ve işçinin haklarının somutlaştırılması gerekmektedir.
İçerik
Gemi adamlarının ihbar tazminatı hakkı var mı?
Kıdem tazminatına ilişkin verdiğimiz yanıt burada da geçerlidir. Yani doğrudan ihbar tazminatı hakkı doğar ya da doğmaz şeklinde bir yanıt verilemez. Fakat, şartları oluştuğu takdirde gemi adamları da ihbar tazminatına hak kazanabilir.
Yargıtay, en son vermiş olduğu kararda; belirli süreli iş sözleşmesinin yenilemesinde objektif ve esaslı bir neden gerektiği, birden fazla kez yenilenen ve sefere bağlı olarak yapılmayan sözleşmelerin belirsiz süreli olduğu, sefer kaydı içeren sözleşmelerin ancak belirli süreli olduğu ve seferin açıkça yazılması gerektiği belirtilmiştir. Dolayısıyla Deniz İş Kanuna tabi işçilerle birden fazla ve art arda belirli süreli iş sözleşmesi yapılması halinde-sefer kaydı açıkça yazılmamış ise– esaslı ve objektif bir nedenin varlığından söz edilemeyeceği, sözleşmenin belirsiz süreli olarak kabul edileceği aşikardır. Bu halde de gemi adamlarının ihbar tazminatı hakkının doğabileceği görülmektedir. Fakat yine de burada önemle belirtmek isteriz ki; her gemi adamı için fesih ayrı bir değerlendirmeyi gerektirmektedir.
Gemi adamlarının yıllık izin hakkı var mı?
Bu soruya rahatlıkla evet cevabını verebiliriz. Kanuni düzenleme uyarınca aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç hizmet akdine dayanarak en az altı ay çalışmış olan gemi adamı, yıllık ücretli izine hak kazanır. İzin süresi, altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemi adamları için 15 günden ve bir yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için yılda bir aydan az olamaz.
Fakat burada önemle belirtmek isteriz ki; bahse konu süreler kanunun öngördüğü asgari süreler olup iş sözleşmelerinde işçi lehine düzenlemeler yapılmaktadır. Bu nedenle yıllık izin sürenizin belirlenmesinde akdetmiş olduğunuz iş sözleşmesi önem arz etmektedir. Yıllık izin hesabınızın eksiksiz yapılabilmesi için sözleşmenin hukuki açıdan incelenmesi gerekmektedir.
Gemi adamları bakiye süre ücreti talep edebilir mi?
Belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce feshine dayalı olarak işverence ödenmesi gereken kalan süreye ait ücretler konusunda 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nda düzenleme bulunmamaktadır. Bakiye süre ücreti konusunda normatif dayanak Borçlar Kanunu‘dur. 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 438.maddesi “İşveren, haklı sebep olmaksızın hizmet sözleşmesini derhâl feshederse işçi, belirsiz süreli sözleşmelerde, fesih bildirim süresine; belirli süreli sözleşmelerde ise, sözleşme süresine uyulmaması durumunda, bu sürelere uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı, tazminat olarak isteyebilir. Belirli süreli hizmet sözleşmesinde işçinin hizmet sözleşmesinin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiği miktar ile başka bir işten elde ettiği veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir, tazminattan indirilir. Hâkim, bütün durum ve koşulları göz önünde tutarak, ayrıca miktarını serbestçe belirleyeceği bir tazminatın işçiye ödenmesine karar verebilir; ancak belirlenecek tazminat miktarı, işçinin altı aylık ücretinden fazla olamaz.” şeklinde düzenleme yapılmıştır. Bakiye süre ücretinin istenebilmesi için, iş sözleşmesinin haklı bir neden bulunmaksızın işverence feshedilmiş olması gerekir. İşveren tarafından belirli süreli iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilmesi halinde işçi tarafından sözleşmenin kalan süresine ilişkin bakiye süre ücreti talep edilebilir.
Haklarınızı öğrenmek ve daha detaylı bilgi almak için ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.